PHÁ THAI BẰNG BƠM HÚT CHÂN KHÔNG

MỤC TIÊU
1. Áp dụng ra được các chỉ định và chống chỉ định của phương pháp phá thai bằng bơm hút chân không.
2. Thực hiện được các thao tác hút thai bằng bơm hút chân không.
3. Nhận thức được tầm quan trọng của phá thai bằng bơm hút chân không đúng quy trình.
NỘI DUNG
Phá thai bằng phương pháp hút chân không là phương pháp đình chỉ thai nghén bằng cách dùng bơm hút chân không Karmann để hút thai đến hết tuần thứ 12 kể từ ngày đầu tiên của kỳ kinh cuối cùng.
1. Chỉ định
- Tuyến xã:
    + Tuổi thai  ≤ 6 tuần kể từ ngày đầu tiên của kỳ kinh cuối cùng;
    + Sức khoẻ BN bình thường (không có tiền sử bệnh lý nội, ngoại, sản khoa đặc biệt).
- Tuyến trung ương, tuyến tỉnh, tuyến huyện:
Cho tất cả các trường hợp tuổi thai  ≤ 12 tuần kể từ ngày đầu tiên của kỳ kinh cuối cùng.
2. Chống chỉ định
- Tuyến xã: tuổi thai > 6 tuần;
- Tuyến trung ương, tuyến tỉnh, tuyến huyện: tuổi thai > 12 tuần;
- Viêm đường sinh dục cấp tính.

3. Chuẩn bị
- BN:
    + Hỏi tiền sử về bệnh lý nội, ngoại, sản khoa. Nếu có bệnh nội khoa (tim mạch, HA cao...), dị dạng đường sinh dục chỉ thực hiện ở tuyến có phương tiện gây mê hồi sức;
    + Khám toàn thân;
    + Khám phụ khoa xác định có thai và loại trừ chống chỉ định;
    + Tính tuổi thai dựa vào ngày đầu tiên của kỳ kinh cuối cùng;
    + Siêu âm (nếu có);
    + Tự nguyện phá thai (có giấy cam kết).
- Chuẩn bị phương tiện dụng cụ:
    + Săng vô khuẩn, bông cồn, van âm đạo, kẹp CTC;
    + Bộ dụng cụ hút chân không;
    + Thuốc tê, hộp chống sốc và thuốc tăng co TC;
    + Các phương tiện xử lý dụng cụ và xử lý chất thải.
- Thầy thuốc:
    + Rửa tay bằng xà phòng dưới vòi nước chảy;
    + Mặc áo choàng, quần, mũ, đeo khẩu trang;
    + Đeo găng tay vô khuẩn.
4. Các bước tiến hành
- Trước khi tiến hành thủ thuật cần:
    + Khám xác định kích thước và tư thế TC;
    + Phủ khăn sạch cho thai phụ trong tư thế phụ khoa;
    + Sát khuẩn CTC, âm hộ, âm đạo;
    + Cho dùng thuốc giảm đau;
    + Kiểm tra các xét nghiệm trước khi làm thủ thuật.
- Các bước tiến hành:
    + Bước 1:
Mở van âm đạo sát khuẩn lại một lần nữa.
Dùng kìm kẹp CTC ở vị trí 12 giờ.
    + Bước 2: đo buồng TC bằng ống hút (canuyn).
Dùng canuyn đưa sâu vào buồng TC cho tới khi có cảm giác đầu canuyn đã chạm đáy TC, ghi nhận chiều sâu TC bằng các chấm nhìn thấy trên canuyn.
Nếu chọn canuyn tương ứng mà không đưa được canuyn qua lỗ CTC cần dùng nến nong Hegar nhẹ nhàng từ số 5 và tăng dần. Tránh nong CTC bằng sức mạnh mà nên kết hợp với động tác xoay canuyn một cách nhẹ nhàng tránh làm thương tổn TC.
Tiếp đó đưa canuyn qua CTC sau khi đã nong xong. Khi cảm giác canuyn đã qua được lỗ trong thì dừng lại. Đo chiều sâu buồng TC bằng canuyn rồi rút nhẹ canuyn ra một chút.
    + Bước 3: lắp bơm đã chuẩn bị vào canuyn.
Một tay giữ đầu canuyn, còn tay kia giữ bơm.
Chú ý không đẩy canuyn vào sâu hơn trong TC khi lắp bơm.
    + Bước 4: hút thai.
Nhả các van kẹp để tạo áp lực chân không qua canuyn vào TC. Các mô và dịch máu được hút qua canuyn vào bơm. Tiếp tục hút các chất chứa trong TC bằng cách đưa canuyn tiến, lui chậm và nhẹ nhàng bên trong buồng TC, quay bơm sao cho cửa sổ của canuyn tránh hút vào một vị trí cố định quá lâu có thể tổn thương TC, cần thận trọng không rút canuyn qua CTC tới cửa sổ, như vậy không khí sẽ vào theo và làm giảm áp lực trong khi đang hút.
Lưu ý: không cầm bơm ở phần chuôi pít tông.
    + Bước 5: kiểm tra TC sạch bằng:
        Nhìn thấy bọt đỏ, hồng trong canuyn theo ra.
        Không thấy các mô ra thêm nữa.
        Cảm giác sạch khi đưa nhẹ canuyn qua mặt trong TC.
        Cảm giác TC co bóp quanh canuyn.
        Tháo bơm và rút bỏ dụng cụ.
        Sát khuẩn lại CTC, âm đạo.
    + Bước 6: kiểm tra các mô lấy ra từ TC.
        Nếu không rõ nên lọc và rửa mô để loại bỏ máu đông sau đó cho tổ chức mô vào bình nhỏ chứa nước acid nhẹ, lắc nhẹ và soi trước ánh sáng sẽ thấy nhung mao rau lơ lửng trong nước.
        Xét nghiệm giải phẫu bệnh tổ chức mô.
5. Theo dõi và chăm sóc
- Theo dõi mạch, HA và ra máu âm đạo ít nhất 30 phút sau thủ thuật;
- Kê đơn kháng sinh;
- Tư vấn sau thủ thuật;
- Hẹn khám lại sau 2 tuần.

BẢNG KIỂM DẠY/HỌC KỸ THUẬT HÚT THAI BẰNG BƠM HÚT CHÂN KHÔNG

TT

Các bước thưc hiện

Ý nghĩa

Yêu cầu cần đạt

 

CHUẨN BỊ

 

 

1

Chào hỏi và tư vấn trước thủ thuật về quyết định phá thai của BN và quy trình thực hiện.

Tạo mối quan hệ tốt với BN giúp họ yên tâm hợp tác.

Tư vấn theo bảng kiểm;
BN yên tâm và sẵn sàng hợp tác.

2

Về phía BN:
Hỏi tiền sử nội, ngoại, sản khoa; Khám toàn thân;
Khám phụ khoa xác định có thai và loại trừ chống chỉ định;
Tính tuổi thai dựa vào ngày đầu tiên của kỳ kinh cuối cùng;
Làm test thử thai;
Siêu âm (nếu cần);
Ký cam kết tự nguyện phá thai;
Cho dùng thuốc giảm đau trước 30 phút;
Kiểm tra các xét nghiệm trước khi làm thủ thuật.

Đảm bảo đúng chỉ định, thủ thuật an toàn.

Tỉ mỉ, lấy được đầy đủ thông tin.

3

Chuẩn bị phương tiện dụng cụ:
Săng vô khuẩn, bông cồn, van âm đạo, kẹp CTC;
Bộ dụng cụ hút chân không;
Thuốc giảm đau, gây tê, hộp chống sốc và thuốc tăng co TC;
Bộ dụng cụ kiểm tra mô;
Các phương tiện xử lý dụng cụ và xử lý chất thải.

Giúp thực hiện thủ thuật thuận lợi.

Đầy đủ, đúng quy cách, sắp xếp thuận tiện sử dụng.

4

NVYT: Rửa tay thường quy Mang trang phục theo quy định (áo choàng, quần, mũ, khẩu trang), kính bảo vệ mắt.

Đảm bảo khống chế nhiễm khuẩn.

Đúng quy trình (Bảng kiểm riêng).

 

THỰC HIỆN

 

 

5

BN nằm tư thế phụ khoa;
Khám xác định kích thước và tư thế
TC;
Mang găng tay vô khuẩn;
Phủ săng vô khuẩn cho BN;
Dùng kẹp vô khuẩn thứ nhất sát khuẩn âm hộ, TSM.

Giúp thủ thuật an toàn và vô khuẩn.

Hai đùi BN được phủ kín săng;
Thao tác nhẹ nhàng;
Trò chuyện để BN bớt căng thẳng.

6

Bước 1:

  1. Đặt van âm đạo, dùng kẹp vô khuẩn thứ 2 sát khuẩn âm đạo và CTC;
  2. Gây tê cạnh CTC bằng Lidocain 1% ở vị trí 4 và 8 giờ;
  3. Chờ 2 - 3 phút để thuốc tê có tác dụng;
  4. Kiểm tra bơm hút và tạo sẵn áp lực âm cho bơm hút.

Làm sạch âm đạo, CTC;
Giảm đau cho BN trong khi hút;
Đảm bảo áp lực bơm hút.

Âm đạo sạch; Không gây tê vào mạch máu;
Bơm hút kín, đủ áp lực hút.

7

Bước 2:

  1. Đo buồng TC: dùng kẹp Pozzi kẹp CTC ở vị trí 12 giờ, đưa ống hút vào buồng TC cho tới khi có cảm giác đầu ống hút đã chạm đáy TC, ghi nhận chiều sâu TC bằng các chấm nhìn thấy trên ống hút;
  2. Nong CTC bằng ống hút (nếu cần).

Xác định chiều sâu của TC.

Nhẹ nhàng, đúng hướng TC;
Kẹp CTC cách lỗ ngoài 1cm.

8

Bước 3: nhẹ nhàng đưa ống hút phù hợp với tuổi thai qua CTC vào buồng TC.

Đưa ống hút vào buồng TC để chuẩn bị hút thai.

Ống hút phù hợp với tuổi thai được đưa vào buồng TC không quá chiều sâu đã đo trước đó; Ống hút trước khi đưa qua lỗ CTC không được chạm vào âm đạo hoặc các bề mặt không vô khuẩn.

9

Bước 4: hút thai:
Lắp ống hút vào bơm hút, mở van, hút các chất chứa trong TC bằng cách xoay và di chuyển nhẹ nhàng ống hút trong buồng TC.

Lấy hết các tổ chức thai từ buồng TC ra.

Thực hiện nhẹ nhàng;
Không rút ống hút ra khỏi buồng TC trong quá trình hút. Không hút quá lâu ở cùng 1 vị trí; Không đưa ống hút quá chiều sâu của buồng TC đã được đo trước đó.

10

Bước 5:
Đảm bảo buồng TC đã sạch:
Nhìn thấy bọt đỏ, hồng trong ống hút theo ra bơm;
Không thấy các mô ra thêm nữa; Cảm giác gợn khi đưa nhẹ ống hút qua mặt trong TC;
Cảm giác TC co bóp quanh ống hút; Tháo bơm khỏi ống hút và rút ống hút;
Sát khuẩn lại CTC, âm đạo và tháo kìm Pozzi.

Đảm bảo lấy hết tổ chức trong buồng TC.

Nhận định đúng cảm giác buồng TC sạch.

11

Bước 6:
Kiểm tra các mô đã được hút ra ngay khi BN còn nằm trên bàn;
Xét nghiệm giải phẫu bệnh và tổ chức mô (nếu cần).

Đảm bảo các tổ chức của thai đã được hút ra hết; Giúp phát hiện thai ngoài TC nếu không hút được các tổ chức thai.

Cẩn thận, chính xác, nhận định đúng;
Tiến hành hút lại ngay nếu nghi ngờ còn sót tổ chức thai trong buồng TC.

12

Tháo găng, thu dọn dụng cụ, rửa tay.

Kết thúc thủ thuật.

Đúng quy trình (bảng kiểm riêng).