BỆNH ÁN THIẾU MÁU CƠ TIM
Bệnh nhân: Bích L 70 tuổi, đạo diễn Hội văn nghệ thành phố HCM.
Vọng: Thần sắc bình thường, thể trạng béo.
Văn: Tiếng nói to
Vấn: Bệnh nhân khai cách nay 2 tháng bệnh nhân tê nhức hai chân, hai tay run, khi cầm bút viết bài thì tay run không điều khiển chính xác được chữ viết, thỉnh thoảng bị chuột rút bắp chân. Đau nhói vùng tim, hay hồi hộp. Tây y chẩn đoán thiếu máu cơ tim.
Thiết mạch: Trầm đại vô lực.
Quy nạp bát cương : Lý âm dương lưỡng hư.
Quy nạp hội chứng bệnh lý: Căn cứ chứng trạng và mạch lý thì đây là chứng tâm tỳ lưỡng hư. Tâm âm huyết, tâm dưỡng khí đều hư cho nên thấy mạch hư rõ nhất ở bộ tả thốn và bộ hữu quan, mạch đại vô lực, biểu hiện tâm tỳ lưỡng hư, tâm với tỳ quan hệ mẫu tử tức là tương sinh. Tâm hoả hư không sinh được tỳ thổ, thổ hư không thống nhiếp được huyết dịch để nuôi tâm cho nên tâm mất đi chức năng chủ huyết nuôi dưỡng toàn thân, tỳ chủ tứ chi cơ nhục, tâm tỳ lưỡng hư sinh ra các chứng tay run, tay không cầm bút được, tê dần hai bàn chân phía trước vì huyết không sung dưỡng, thường hay bị chuột rút (vọp bẻ) bắp chân, thường đau nhói vùng tim, hay hồi hộp vì tâm khí và tâm huyết kém.
Xử phương: Xét các triệu chứng bệnh thuộc tâm tỳ lưỡng hư. Xử phương dùng thang Quy tỳ gia xương bồ điều hoà nhịp tim (tức là tâm khí và tâm huyết) giúp tỳ sinh huyết thống nhiếp được huyết để nuôi tâm. Cho uống 12 thang thì bớt hồi hộp, bớt đau vùng tim, bớt run tay, bớt tê bàn chân, còn cảm giác nóng bàn chân do âm huyết chưa đủ làm sung mãn hạ chi, nên bắp chân còn bị vọp bẻ. Xét thấy bệnh này mắc từ trước kéo dài nhiều tháng, âm huyết hư hoá nhiệt tiềm ẩn kinh lạc, đổi dùng thang Độc hoạt ký sinh để bổ âm điều dương trong đó phối hợp các vị phong dược có tính vị nhu nhuận để đuổi phong tà khách nhiệt, dẫn hoả quy nguyên cho uống 15 thang các triệu chứng run tay, tê chân, vọp bẻ đã ổn định. Sau tiếp tục cho uống thêm hoàn Qui tỳ gia Xương bồ và Thổ phục linh thì bệnh nhân bình phục hoàn toàn.
Biện luận: Căn cứ vào mạch lý và chứng trạng xác định nguyên nhân do tâm tỳ lưỡng hư không đủ huyết dịch để vận hành huyết dịch nuôi dưõng kinh mạch toàn thân mà tỳ là chủ tứ chi, chủ cơ nhục. Tâm chủ huyết mạch, cho nên các triệu chứng tay run không cầm bút được, chân tê rần, bắp chân thường bị vọp bẻ, vùng tim thường đau nhói, hồi hộp là do thiếu máu nuôi tâm để tâm vận hành huyết dịch nuôi khắp toàn thân mà phát sinh ra các triệu chứng trên. Sau khi xử phương cho uống các bài thuốc trên bệnh dần ổn định là do tỳ thống nhiếp được huyết nuôi tâm, tâm vận hành huyết dịch rải khắp toàn thân nên bệnh được lành.