Sa sút trí tuệ - sơ đồ tư duy - mind map

Loại

Nguyên nhân

Triệu chứng lâm sàng

Cận lâm sàng

Điều trị

Biến chứng

Bệnh Alzheimer

Chưa rõ nguyên
nhân chính xác
Yếu tố nguy cơ bao
gồm:
• Hội chứng Down có thêm gen APP.
• Yếu tố di truyền:
❖ Protein tiền chất amyloid
(APP): NST 21
❖ Preselin-1: NST 14
❖ Preselin-2: NST 1
❖ Alen 4 của
Apolipoprotein E (ApoE4): NST 19
• Suy giáp trạng
• Tiền sử chấn thương sọ
• Gia đình có người bị bệnh Alzheimer.

Hay quên

Mất phương hướng Thay đổi tính cách Giảm khả năng tự chăm sóc

Mất phối hợp động tác

Mất nhận thức Mất ngôn ngữc Hoang tưởng Trầm cảm Đi lang thang Tấn công người khác Rối loạn hành vi tình dục

Thang điểm đánh giá nhận thức tâm thần Addenbrook (ACE-III). Máu: công thức máu, chức năng gan, thận, chức năng tuyến giáp, CRP, tốc độ máu lắng, đường máu, canxi, magie, )hotphat, bệnh hoa liễu, HIV huyết thanh, nồng độ vitamin B12 và folat, cấy máu, điện tâm đồ, chọc DNT, Xquang ngực, CT, MRI, SpEcT.

3 dấu hiệu chính trong tổ chức học: BAT
• Beta amyloid
• Giảm Acetylcholine
• Đám rối sợi thần kinh

Memantin: thuốc đối kháng thụ thể N-methyl-D-aspartat của hệ thống Glutamat. Donepezil: ức chế men acetylcholinesterase Rivastigmin: ức chế men acetylcholinesterase.

Hay quên Tăng nguy cơ nhiễm trùng. Nuốt khó. Tiểu không tự chủ.

Tăng nguy cơ ngã.

Sa sút trí tuệ mạch não

Nguyên nhân thứ hai hay gặp nhất của sa sút trí tuệ. Do nhồi máu xảy ra ở mạch máu nhỏ và vừa ở não.

Bệnh động mạch di truyền trội NST kèm nhồi máu dưới vỏ và bệnh não chất trắng (CADASIL): NST 19

Xảy ra sau một quá trình suy giảm từng bước. Có 3 loại:
1 Sa sút trí tuệ mạch não sau đột quỵ.
2 Sa sút trí tuệ nhồi máu đa dạng sau một loạt nhồi máu.

3 Bệnh Binswanger sau những nhồi máu nhỏ.
Hay quên
Mất phương hướng Thay dổi tính cách Giảm khả năng tự chăm sóc Trầm cảmSignsDấu hiệu tổn thương nowrron vận động trên, ví dụ: tăng phản xạ.
Co giật.

Thang điểm đánh giá tâm thần ACE-III
Máu: công thức máu, chức năng gan, thận, chức năng tuyến giáp, CRP, tốc độ máu lắng, đường máu, canxi, magie, photphat, bệnh hoa liễu, HIV huyết thanh, nồng độ vitamin B12 và folat, nồng độ cholesteron, sàng lọc viêm mạch, giang mai huyết thanh, điện tâm đồ, dịch não tủy, Xquang ngực, CT, MRI, SPECT.

Thay đổi chế độ ăn. Ngừng hút thuốc. Điều trị đái tháo đường và tăng huyết áp
Aspirin

Nhiều bệnh kết hợp có ý nghĩa, ví dụ: bệnh tim mạch và bệnh thận.

Sa sút trí tuệ với thể Lewy

Liên quan tới bệnh Parkinson.

Không dùng thuốc chống loạn thần ở những bệnh nhân này.

Bộ ba triệu chứng

1 Hội chứng Parkinson: vận động chậm, rối loạn dáng đi.

2 Hoang tưởng: chủ yếu là hoang tưởng thị giác, thường là về động vật và con người.

3 Bệnh tiến triển sau một quá trình biến động.

Thang điểm đánh giá tâm thần ACE-III CT, MRI, SPECT. Kiểu gen apolipoprotein E của thể Lewy, protein ubiquitin và anpha-synuclein thấy trong tổ chức.

TRÁNH DÙNG THUỐC CHỐNG LOẠN THẦN: nguyên nhân của quá nhạy cảm với thuốc an thần. Levodopa có thể được dùng để điều trị triệu chứng bệnh Parkinson nhưng triệu chứng loạn thần có thể năng hơn.

Quá mân thần kinh.
Rối loạn chức năng tự động. Biến động huyết áp
Rối loạn nhịp tim. Tiểu không tự chủ.
Nuốt khó.
Tăng nguy cơ ngã.

Sa sút trí tuệ trán - thái dương (bệnh Pick)

Di truyền liên quan đến NST 17q21 - 22 và biến đổi “tô” 3 gen.

Hay quên
Mất phương hướng
Thay đổi tính cách Giảm khả năng tự chăm sóc
Câm
Nhại lời
Hội chứng Parkinson
Mất phản xạ có điều kiện

Thang điểm đánh giá tâm thần ACE-III
CT, MRI, SPECT Mô học - phụ thuộc vào dưới nhóm:
• Kiểu vi không bào: tạo vi không bào.
• Kiểu Pick: thần kinh đệm lan rộng không tạo vi không bào.
• Kiểu bệnh nơ ron vận động trên (MND): mô học thay đổi như kiểu bệnh nơ ron vận động.

Hiện tại không điều trị. Chỉ điều trị hỗ trợ,

Tăng nguy cơ ngã và nhiễm trùng.

Sa sút trí tuệ

Huntington

Là một biến chứng của bệnh Huntington, là một rối loạn tính trạng trội trên NST thường, nơi có khiếm khuyết gen của NST 4.
Nguyên nhân của múa giật không kiếm soát và sa sút trí tuệ.

Múa giật không kiểm soát
Trầm cảm
Cáu gắt
Lo lắng
Bệnh tâm thần
Hành vi ám ảnh cưỡng chế.

Xét nghiệm di truyền chẩn đoán

Điều trị triệu chứng:
• Múa giật: thuốc chống loạn thần không điển hình.
• Suy nghĩ ám ảnh cưỡng chế và cáu gằt: chất ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc (SSRI)

Nuốt khó
Tăng nguy cơ ngã và nhiễm trùng.

Bệnh CreutzfeldtJacob

Gây nên bởi các prion Tiến triển và không thể điều trị Cũng có biến thể CJD (vCJD), khởi đầu sự chết sớm hơn

Tiến đến sa sút trí tuệ nhanh (4-5 tuần)
Hay quên
Mất phương hướng Thay đổi tính cách Trầm cảm Bệnh tâm thần Mất điều hòa Co giật

Điện não đồ: gai ba pha Dịch não tủy: 14-3-3 protein
Ct
MRI

Không điều trị

Tăng nguy cơ nhiễm trùng Hôn mê Suy tim Suy hô hấp

Nguyên nhân khác

HIV
Thiếu vitamin B12
Giang mai Bệnh Wilson: di truyền lặn trên NST thường, đồng tích trữ trong mô
Sa sút trí tuệ chấn thương não: gặp ở các võ sĩ và những bệnh nhân chịu nhiều chấn động, hay hội chứng say đòn (Punch drunk syndrome)