Rối tầm là rối loạn về tốc độ, phạm vi và lực tác động của chi khi nó hướng đến một mục tiêu.4’6’68 Rối tầm bộc lộ khi làm nghiệm pháp tay chỉ mũi và gót chân - cẳng chân.6
Hay gặp
• Lạm dùng rượu
• Nhồi máu tiểu não
• Xuất huyết tiểu não
• Đa xơ cứng
• Thuốc - benzodiazepine’ lithium, phenytoin
Hình 5.28 A, Tay chỉ mũi; B, Gót chân - cẳng chân Sao chép, với sự cho phép, từ LeBlond RF, DeGowin RL, Brown DD, DeGowin’s Diagnostic Examination, 9th edn. Available: http://www. accessmedicine.com [8 Dec 2010].
Hình 5.29 Giải phẫu chức năng tiểu não Sao chép, với sự cho phép, từ Barrett KE, Barman SM, Boitano S et al. Ganong’s Review of Medical Physiology, 23rd edn. Available: http:// accessmedicine.com [9 Dec 2010].
Ít gặp
• Tổn thương dạng khối (VD khối u, áp xe, dị dạng động tĩnh mạch
• Thoái hóa tiểu não di truyền (VD thất điều Freidreich)
• Thoái hóa tiểu não cận u
Rối tầm là một triệu chứng thuộc bán cầu tiểu não cùng bên. Vùng trung gian và vùng bên tiểu não tạo điều kiện phối hợp động tác ở ngọn chi (xem Bảng 5.11). Tổn thương vùng trung gian và vùng bên tiểu não khiến ngọn chi cùng bên cử động chậm chạp, mất phối hợp, vụng về khi thực hiện các bài tập hướng đến mục tiêu. Bắt đầu và kết thúc cử động chậm chạp, cơ lực và gia tốc bất thường góp phần tạo nên chứng rối tầm.
Trong số 444 bệnh nhân có tổn thương tiểu não một bên, rối tầm gặp trong 71 - 86% số bệnh nhân.
BẢNG 5.10 Giải phẫu chức năng tiểu não và đường dẫn truyền vận động | ||
Vùng tiểu não | Chức năng | Đường dẫn truyền vận động |
Vùng trung gian | • Phối hợp vận động ngọn chi | • Bó vỏ - tủy bên • Bó đỏ - tủy |
Vùng bên | • Kế hoạch vận động, chi ngoại vi | • Bó vỏ - tủy bên |